Στην ξάνθη, κατά την περίοδο 1925-1929, ανοικοδομήθηκαν τέσσερις προσφυγικές γειτονιές: α) ο συνοικισμός Στρατώνων, β) ο γειτονικός συνοικισμός της Κυψέλης, γ) ο συνοικισμός Γυμναστηρίου, αργότερα γνωστός και ως Αγ. Ελένης, και δ) μέρος της συνοικίας Ασσά, διπλασιάζοντας την έκταση και τον πληθυσμό της πόλης.
Την μεγαλύτερη έκταση καλύπτει, ακόμα και σήμερα, η περιοχή όπου κτίσθηκαν αρχικά οι συνοικισμοί Στρατώνων και Κυψέλης (ορίζεται από τις οδούς Εθελοντή Αιμοδότη, Σάρδεων, Βλαχοπούλου Σταύρου και Ανδρέου Δημητρίου) οι οποίοι περιλάμβαναν τόσο κτίσματα του ΤΠΠ όσο και της ΕΑΠ. Ορισμένα από αυτά είναι γνωστά με την ονομασία «Χηρίτικα», καθώς οι συγκεκριμένες κατοικίες προορίζονταν να στεγάσουν χήρες και ορφανά παιδιά. Ακόμη, στη θέση όπου σήμερα συναντά κανείς το 1ο Γυμνάσιο, βρίσκονταν οι Οθωμανικοί Στρατώνες, που έδωσαν στον συνοικισμό Στρατώνων την ονομασία του. Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων, άλλη μία ονομασία, τα «Τσιμεντένια», αντιστοιχεί σε ορισμένες μόνο κατοικίες του συγκεκριμένου συνοικισμού λόγω του υλικού δόμησής τους. Η τελική ονομασία που επικράτησε ως τις μέρες μας είναι «ο Αστικός συνοικισμός», όχι γιατί βρίσκεται στα πλαίσια της πόλης αλλά διότι από την περιοχή αυτή περνούσε το πρώτο αστικό λεωφορείο.
«Η άφιξη & εγκατάσταση των προσφύγων στο Ν. Ξάνθης», Ειρήνη Χαρά Τσετινέ ΦΕΞ 2022
